ترک خوردن دندان به معنی آن است که یک ترک از روی سطح جونده مینای دندان به‌صورت عمودی به سمت ریشه دندان امتداد پیدا کند. ممکن است این ترک‌خوردگی باعث جدا شدن دندان به قطعه‌های مجزا نشود، هرچند که به‌تدریج به سمت پایین پیشروی می‌کند. تشخیص زودهنگام ترک دندان اهمیت بسیار زیادی در نجات دادن آن دارد. اگر ترک‌خوردگی به داخل مغز دندان گسترش پیدا کرده باشد، ممکن است بتوان دندان را از طریق درمان ریشه (عصب‌کشی) ترمیم کرد و یک روکشبرای جلوگیری از گسترش بیشتر ترک دندان بر روی آن قرار داد.
اما اگر ترک‌خوردگی به قسمت زیر خط لثه امتداد یافته باشد، این دندان دیگر قابل درمان نخواهد بود و نمی‌توان آن را حفظ کرد، بلکه باید کشیده شود. به همین دلیل است که تشخیص و درمان زودهنگام ترک‌خوردگی دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر در زمان مناسب نسبت به درمان دندان ترک‌خورده اقدام نشود، ترک آن مرتباً پیشرفت می‌کند و وضعیت دندان وخیم‌تر می‌شود تا جایی که نهایتاً دندان آسیب‌دیده از بین خواهد رفت. بنابراین تشخیص و درمان زودهنگام برای حفظ و نجات این دندان‌ها بسیار ضروری است.
شکستگی دندان غالباً در نتیجه پیشرفت کردن یک ترک‌خوردگی در طول مدت زمان زیاد به وجود می‌آید. شکستگی معمولاً با یک ترک عمیق که دندان را به قطعه‌های مجزا تبدیل می‌کند، شناسایی می‌شود. دندان شکسته را نمی‌توان حفظ کرد، اما اینکه بتوان قسمتی از دندان شکسته را حفظ کرد یا خیر، به موقعیت و شدت ترک‌خوردگی که باعث شکستگی دندان شده است، بستگی دارد. در برخی از موارد می‌توان از درمان اندودانتیک برای نجات قسمتی از یک دندان شکسته استفاده کرد.
وقتی پوسیدگی و آسیب در حدی عمیق شود که پس از تخریب مینا و عاج دندان، قسمت درونی تر دندان که حاوی اعصاب است و پالپ نام دارد ، درگیر التهاب یا عفونت کند، درمان لازم برای خارج کردن پالپ، روت کانال، درمان ریشه یا عصب کشی نامیده می شود. معمولاً در صورتی که پالپ زنده باشد، درمان ریشه در یک جلسه و اگر از بین رفته باشد، درمان آن در دو یا چند جلسه انجام می شود.
چه مواقعی درمان ریشه ضروری است؟
معمولاً ریشه یا پالپ دندان در شرایط زیر دچار التهاب یا عفونت می شود:
1) اگر پوسیدگی های عمیق به پالپ رسیده باشند.
2) بر اثر ضربه شدید، پالپ آسیب دیده باشد.
3) بیماری ها و التهابات لثه ای که به ریشه دندان سرایت کرده باشد.
علایم التهاب پالپ دندان:
• حساسیت نسبت به سرما و گرما در دندان ها
• حساسیت نسبت به تماس یا ضربه به دندان
• درد هنگام جویدن غذا
• تغییر رنگ بیش از حد در دندان
• وجود آبسه در لثه یا ورم در صورت در مواردی که التهاب یا عفونت ریشه درمان نشده و به استخوان فک رسیده باشد. (پیش تر در این شرایط، راهی جز کشیدن دندان وجود نداشت، اما امروزه با انجام درمان ریشه می توان دندان را حفظ کرد.)
• گاهی نیز پس از یک دوره درد شدید، درد دندان از بین می رود، زیرا در این مرحله عصب دندان به کلی از بین رفته است و کم کم دندان عفونی می شود.
مراحل درمان ریشه:
1) بررسی دقیق وضعیت دندان از طریق عکس رادیولوژی
2) بی حسی موضعی دندان و بافت اطراف آن در صورتی که دندان هنوز زنده است.
3) تمیز و خارج کردن بافت پوسیده دندان تا رسیدن به پالپ یا ریشه دندان
4) ایزوله کردن دندان توسط دیواره لاستیکی مخصوص
5) تعیین طول ریشه توسط ابزارهای الکترونیکی و مقایسه آن با نتیجه رادیولوژی
6) ضد عفونی کردن، شستشو و خشک کردن محیط داخلی دندان و ریشه آن
7) اگر پالپ دندان زنده باشد، در این مرحله دندان پر می شود. در غیر این صورت پانسمان موقت انجام شده و پر کردن دندان در جلسه بعد انجام می شود.
نکاتی که باید درباره درمان ریشه بخاطر بسپاریم:
• درمان ریشه یا عصب کشی دندان، درمانی است که به ما در حفظ و نگهداری دندان های با پوسیدگی یا آسیب های جدی کمک می کند و ریسک از دست دادن دندان را تا حد زیادی کم می کند.
• از طرف دیگر، دندانی که روت کانال شده است، حالا دیواره های ضعیف و شکننده ای دارد و نیازمند دقت و مراقبت بیشتری در برابر ضربه و پوسیدگی است. به ویژه اینکه به دلیل درمان ریشه، اگر دندان دچار پوسیدگی مجدد یا التهابات جدید شود، دردی ایجاد نخواهد کرد و ممکن است روند پوسیدگی مجدد بدون شناسایی به موقع ،پیش روی کند. بنابراین کنترل و چک کردن دائمی دندان های عصب کشی شده توسط دندانپزشک مجرب بسیار اهمیت دارد.
ارتباط با منشی و رزرو نوبت
