درمان ارتودنسی اصطلاحی عام است که به منظور اصلاح بی‌نظمی‌ها و نامرتبی‌های دندان انجام می‌شود؛ البته ردیف و مرتب کردندندان‌ها تنها فایده ارتودنسی نیست. ارتودنسی اختلال‌های بایت را رفع و لبخند را زیباتر می‌کند و سلامت کلی دهان و دندان را ارتقاء می‌دهد. مزایای ارتودنسی دندان کودکان سریع‌تر به نتیجه می‌رسد، چون رشد طبیعی معمولاً درمان را تسهیل می‌کند.

البته بزرگسالان نیز می‌توانند از درمان ارتودنسی بهره بگیرند، امروزه دندانپزشکان به کمک روش‌های پیشرفته بیماران بیشتری را با رعایت استانداردهای بالاتر درمان می‌کنند.

ارتودنسی با مرتب کردن دندان‌ها لبخند را زیباتر و درخشان‌تر می‌کند، به علاوه مسواک زدن و نخ کشیدن و مراقبت از دندان‌های مرتب راحت‌تر است. با این توصیف، ارتودنسی مزایای مادام‌العمری دارد که صرف وقت و هزینه برای این درمان را به خوبی توجیه می‌کند. ارتودنسی انواع مختلفی دارد که متخصص همواره بهترین نوع را برای اصلاح طرح لبخند و مرتب کردن دندان‌ها توصیه می‌کند. بسیاری از بیماران از ارتودنسی متحرک استفاده می‌کنند، عده‌ای ارتودنسی ثابت را ترجیح می‌دهند و گروهی نیز از ارتودنسی نامرئی بهره می‌گیرند.

 مزایای ارتودنسی:

لبخند زیبا و جذاب اعتماد به نفس را تقویت می‌کند و مشکلات دندانی را درمان می کند؛ از این گذشته دندان‌های مرتب رعایت بهداشت دهان و دندان را آسان‌تر می‌کند و عملکرد فک را بهبود می‌بخشد. به علاوه احتمال آسیب دیدن دندان‌های منظم هنگام ورزش کردن یا در صورت بروز سانحه کمتر است.

 اطلاع از ضرورت درمان ارتودنسی

دندانپزشک خانوادگی سودمند بودن درمان ارتودنسی را برای بهبود وضعیت دندان‌ها تعیین می‌کند و روش اصلاح نقص‌های موجود را توضیح می‌دهد. اگر دندانپزشک از مناسب بودن درمان مطمئن نباشد، می‌توانید به متخصص ارتودنسی یعنی فردی مراجعه کنید که با توجه به آموزش‌های گسترده و تخصصی بهترین مرجع برای تصمیم‌گیری نهایی است.

روش‌های متداول ارتودنسی:
ارتودنسی ثابت

بریس‌های استاندارد از سیم‌ها و براکت‌های فلزی تشکیل می‌شود که روی دندان‌ها ثابت می‌شود تا آنها را با اعمال نیرو به سمت موقعیتی بهتر هدایت کند. جابجا کردن دندان‌ها فرایندی زمان‌بر است و سیم‌ها و براکت‌ها باید به طور منظم توسط متخصص دستکاری و تنظیم شود.

بریس سرامیکی جایگزینی شفاف برای بریس فلزی است و چون همرنگ دندان است جلب توجه نمی‌کند. بریس سرامیکی از مواد شیشه‌ای نیمه‌شفاف ساخته می‌شود، براکت‌ها لک نمی‌شود و تغییر رنگ نمی‌دهد، بریس تا پایان درمان ظاهر اولیه خود را حفظ می‌کند.

 ارتودنسی دیمون

ارتودنسی دیمون از تکنولوژی متفاوتی بهره می‌گیرد، سازو کار لغزشی کشویی، جایگزین براکت‌های سیمی معمول و کش می‌شود. در نتیجه درمان کوتاه‌تر و مراحل آن سریع‌تر می‌شود، بیمار در طول درمان راحت‌تر است. سیستم دیمون نیروهای قوی‌تری را به دندان‌هایی وارد می‌کند که بی نظمی آنها شدیدتر است. از آنجایی که بخش‌های سرامیکی و استیل ضدزنگ وضوح کمتری دارند، بیمارانی که نگران نظر اطرافیان درباره انجام دادن ارتودنسی هستند، ارتودنسی دیمون را ترجیح می‌دهند.

 ارتودنسی لینگوال

تعداد قابل توجهی از مراجعین ارتودنسی بزرگسالانی هستند که ترجیح می‌دهند اطرافیان متوجه تحت درمان بودن ایشان نشوند و بتوانند روابط اجتماعی خود را بدون مشکل دنبال کنند. بنابراین جای تعجب ندارد که محبوبیت روش‌های ارتودنسی نامرئی در میان بزرگسالان و نوجوانان رو به فزونی است.

وسایل ارتودنسی لینگوال (Lingual) پشت دندان‌ها قرار داده می‌شود و بنابراین عملاً نامرئی است. سازو کار ارتودنسی لینگوال (پشت زبانی) و ارتودنسی فلزی یکسان است، با این تفاوت که سیم‌کشی این بار پشت دندان است. عادت کردن به بریس لینگوال زمان بیشتری می‌برد و هزینه آن نیز به دلیل ساخت سفارشی آنها بالاتر است، اما گزینه بهتری برای بیمارانی است که به هر دلیلی نمی‌خواهند دیگران متوجه درمان ارتودنسی‌شان بشوند.

 بریس خودباز و بسته شونده

بریس خودباز و بسته شونده سیستم منحصر به فردی دارد که ضرورت استفاده از کش یا فلز را از بین می‌برد و سایش روی دندان‌ها را کاهش می‌دهد. به این ترتیب نیروهای وارده بر روی دندان‌ها خفیف‌تر می‌شود و ضرورت دستکاری و تنظیم کاهش می‌یابد. به علاوه نگهداری از این نوع بریس و تمیز کردن آن آسان‌تر است و بدون کشیدن دندان می‌توان مشکلات بیشتری را درمان کرد.

 ارتودنسی نامرئی

پلاک شفاف ارتودنسی نامرئی به تدریج دندان‌ها را به سمت موقعیت بهتر حرکت می‌دهد. در این روش از مجموعه پلاک‌های پلاستیکی شفافی استفاده می‌شود که به خوبی روی دندان می‌نشیند. به جای آن که سیم‌ها هر چند هفته یک بار سفت شود، پلاک جدیدی در اختیار بیمار قرار داده می‌شود تا دندان‌ها به تدریج مرتب شود. البته بیمار باید به طور تمام وقت به جز هنگام غذا خوردن، مسواک زدن یا نخ کشیدن از پلاک استفاده کند. پلاک زمانی دندان‌ها را صاف می‌کند که روی آنها قرار داده شود.

 سیستم‌های متفاوتی برای ارتودنسی نامرئی وجود دارد که لبخندی زیبا را به ارمغان می‌آورد:

کوییک استریت (Quick Straight )
اینویزیلاین
سی فست (CFast)
پلاک اینمان (Inman Aligners)
دندانپزشک نوع مناسب بریس و ارتودنسی را به بیمار توصیه می‌کند.

 ارتودنسی متحرک

متخصصین ما گاهی ارتودنسی متحرک را برای اصلاح اختلال‌های بایت و تاثیر بر رشد فک کودکان و انواع پلاک نگهدارنده توصیه می‌کنند. زمانبندی و مهارت در استفاده از ارتودنسی متحرک شرط لازم موفقیت درمان است، بنابراین دندانپزشک توصیه‌های لازم برای استفاده از بریس را به والدین کودک اطلاع می‌دهد. اگر چه بیمار می‌تواند پلاک ارتودنسی متحرک را از دهان خارج کند، اما ارتودنسی متحرک زمانی نتیجه‌بخش است که طبق دستور دندانپزشک از آن استفاده شود. امروزه وسایل متحرک پیشرفته‌تری برای نوجوانان و بزرگسالان در دسترس است.

 جراحی فک

اگر ناهماهنگی اسکلتی شدید باشد، اصلاح وضعیت دندان‌ها به تنهایی برای رسیدن به نتیجه مطلوب کافی نیست. در این شرایط جراحی اختلال فک را اصلاح می‌کند. جراحی فک نیز مانند هر جراحی دیگری با عوارضی همراه است. جراح دهان و فک این عوارض احتمالی  و عوارض سیم کشی دندان را به تفصیل به بیمار اطلاع می‌دهد.

 پس از ارتودنسی: پلاک نگهدارنده

بریس و سیم‌کشی پس از اتمام دوره فعال درمان خارج می‌شود و مرحله نگهداری یا استفاده از ریتینر شروع می‌شود. از پلاک نگهدارنده یا ریتینر برای نگه داشتن دندان در وضعیت جدید استفاده می‌شود تا استخوان، لثه‌ها و عضله‌ها به موقعیت جدید عادت کنند.

بیمار باید طبق دستور از ریتینر استفاده کند، در غیر این صورت دندان‌ها به حالت اولیه برمی‌گردند و درمان ارتودنسی بی‌فایده می‌شود. متخصص مدت زمان استفاده از پلاک نگهدارنده را تعیین می‌کند. زمانبندی برای تمام بیماران یکسان نیست و در بعضی موارد استفاده دائمی از ریتینر توصیه می‌شود. در بعضی موارد در کنار پلاک نگهدارنده متحرک یا به جای آن سیم‌های فلزی باریکی به سطوح داخلی دندان‌های پیشین متصل می‌شود.

 مرحله نگهدارنده بخش مهمی از درمان ارتودنسی است و نباید اهمیت آن را دست کم گرفت. به خاطر داشته باشید که نگهدارنده را باید در دهان نگه دارید تا دندان‌ها مرتب باقی بمانند. توصیه‌های مربوط به این مرحله عبارت است از:

پلاک نگهدارنده را بعد از هر وعده غذایی تمیز کنید.
تمام قسمت‌های پلاک را با مسواک تمیز کنید.
از پلاک مراقبت کنید.
احتمال گم کردن ریتینر بسیار بالا است، بنابراین پس از خارج کردن آن از دهان، آن را در محفظه مخصوص قرار دهید.

هزینه ارتودنسی

هزینه های درمان ارتودنسی به عوامل زیادی بستگی دارند. با این وجود این هزینه‌ها معمولا به صورت یکجا پرداخت نمی‌شوند. حتما در جلسه اول مشاوره با متخصص ارتودنسی درباره نحوه پرداخت هزینه‌ها صحبت کنید. این عوامل عبارتند از:

نوع درمان
طول مدت درمان
میزان به هم ریختگی دندان‌ها
نیاز به درمان‌های جانبی مانند جراحی فک در کنار ارتودنسی
دستمزد متخصص